O tusi muamua ma Nineva
Nineva sa i luga o le teritori o Iran i aso nei. O le aai ei ai se taotoga manino, lea e leai se tasi na fefe e malepe. Ma i le 612 TLM. Na faaumatia le aai ma susunuina e le autau a Papelonia ma Metai.
O tusi muamua na aumai iinei mai atunuu na taitaiina ai e Asuria le taua ma faatoilaloina i latou. Talu mai lena taimi, na faʻaalia mai e le au tusi tusi i le atunuu. A o le Tsar Ashsulbanipale lava ia, o ia o se tagata sili ona aʻotauina, na ia aoao e faitau ma tusitusi aʻo tamaitiiti, ma i le taimi o le nofoaiga sa ia te ia se faletusi tele, lea na ia filifilia ni potu i lona maota. Na ia suʻesuʻeina uma faasaienisi o le taimi.
I le 1849 o le tagata malaga Peretania Lejjard i le taimi o le taʻavale na maua ai mea na faaleagaina, lea na tanumia i le eleele mo le tele o seneturi. Mo se taimi umi, e leai se tasi na mafaufauina le taua o lenei faʻaauau. Ma e na o le taimi lava e aoao ai tagata atamamai i aso nei e faitau tusitusiga a Papelonia, o lo latou taua moni na lauiloa.
O le a le mea oi luga o itulau o tusi omea?
O itulau o tusi omea na aofia ai measina faaleaganuu a Sumer ma Akkad. Na latou fai mai e oo lava i na taimi anamua, na mafai e mathematicians ona faatino le tele o gaoioiga i le matematika: fuafua le pasene, fuaina o le nofoaga, siitia le numera i le mana ma aveese mai ai le aʻa. Na oʻo lava ia latou lava laulau faʻapitoa, e ui lava e sili atu ona faigata le iloa nai lo le mea o loʻo tatou faʻaaoga nei. E le gata i lea, o le fuaina o le vaiaso e ala i le fitu aso e afua mai i lena taimi.
"O le tusi o se tamai faamalama, o le lalolagi atoa o loo vaaia i ai"
"O le ae faitauina tusi - o le ae iloa mea uma"
"O penina eo mai i le loloto o le sami, o le malamalama e mai le loloto o tusi"
Foafoaga ma foliga o le teuina
Sa tausia lelei tusi o Clay i se auala manaia. Faʻamatalaina le igoa ma le itulau numera i le pito i lalo o le tusi o le tulafono autu. I totonu foi o tusi mulimuli ane, o le laina lea na faʻamaeʻa ai muamua le tusiga. E tatau ona maitauina sa tausia lelei i latou. E le gata i lea, sa i ai foi se tusi i totonu o le potutusi a Ninnesian, lea na faamauina ai le igoa, le aofaʻi o laina ma le paranesi lea sa i ai le tusi. Sa i ai foi tusi tulafono, tala o le au malaga, malamalama i vailaau faafomai, ituaiga eseese o lomifefiloi ma tusi.
O le mea sili ona lelei mo le latou foafoaga. Sa muamua ona fefiloi mo se taimi umi, ona latou faia lea o ni laumei laiti ma tusi i luga o se laau ao susulu le eleele.